Slimme school, frisse school, juniorcollege, unitonderwijs, leerlandschap, kindcentrum, bij SVP hebben we vele vormen van onderwijs onder de loep genomen. De allereerste Brede School van Nederland (waarin scholen samen het middelpunt vormen van een netwerk van instanties voor kind en buurt) komt uit onze koker.
Tijdens die 30 jaar aan ervaring in scholenbouw zijn we zelf steeds blijven leren. Over onderwijsvisies, over het bouwproces, over vastgoedfinanciering, klimaat en circulair bouwen, participatie en vooral over hoe een onderwijsgebouw een leerling het best ondersteunt. Voor het ontwerpen van bijvoorbeeld een Brede school zitten we met soms wel 15 participanten aan tafel. Denk aan bijvoorbeeld belanghebbenden van een bibliotheek, een politiepost of woningen die worden geïntegreerd in een schoolgebouw. We hebben al veel doordacht en daardoor kunnen we nog meer bieden.
Vastgoed voor educatie is nooit generiek maar juist superspecifiek. Omdat iedere onderwijsorganisatie en schooldirectie een andere visie op onderwijs heeft en omdat iedere locatie waarin het leergebouw een plek vindt zijn eigen ruimtelijke, sociale en politieke omstandigheden kent. En dus heeft iedere school een andere fysieke oplossing nodig. Een maatpak zogezegd, maar liefst een maatpak dat flexibel is, continue verstelbaar en aanpasbaar aan de veranderende onderwijsvisie. Het Trivium College in ons eigen Amersfoort is zo’n verstelbaar maatpak. Met verplaatsbare binnenwanden, maar ook een open lesruimtes. Een open lesruimte aan een centrale ruimte maakt nieuwsgierig, verleidt tot meer willen en laat leerlingen van elkaar leren. Een open deur stimuleert tot leren. Deze bazaar brengt verbinding tussen leerling en vakgebied, tussen vakgebieden én tussen leerlingen.
Wij zijn als architect graag actief betrokken. Liefst al voorafgaand aan het Programma van Eisen. We weten wat er speelt qua huisvestingsvraagstukken in het onderwijs, en dat te vertalen naar ruimtelijke wensen of plannen. Met initiatieven zoals het Learning Dinner spreken we met experts om samen het kennisveld te verdiepen. Het gesprek met de school willen we vroeg in het proces aangaan. Onze bijdrage aan het PvE maakt het gebouw beter, completer, meer passend, meer ondersteunend aan de onderwijsvisie. Dat een vroege betrokkenheid leidt tot beter onderwijs, dat durven we eigenlijk wel te stellen.
Een klaslokaal is in ruimtelijke zin een hok, en wij denken liever niet in hokjes. Wij geloven niet in gesloten klaslokalen, maar in een ruimte waar onder goede omstandigheden instructie gegeven kan worden. Hoe je op school werkt, wisselt; zelfstandig, in werkgroepjes, 1 op 1 gesprekjes, klassikaal en soms komt de hele school inclusief ouders samen. Een schoolgebouw moet al die vormen van educatie faciliteren. In de Internationale School in Utrecht zijn praktijkruimtes met brede schuifdeuren verbonden met buiten. Zo verandert het lokaal tot lesruimte buiten. In de hele school zijn plekken gemaakt waar je naar buiten kan, en gestimuleerd wordt tot bewegen. MFA Botter in Lelystad is verbonden door een plein binnen in het gebouw. Een echt openbaar plein waar ontmoeten voor iedereen een optie is. Want hokjes, hekken en grenzen zijn niet nodig. Wij weten hoe vrijheid en openbaarheid - zonder de veiligheid te verminderen - vorm te geven.
.jpg)
Een goed schoolgebouw bestaat uit een veelheid aan plekken die past bij de ontwikkeling van een kind. Onze International School Utrecht laat die plekken goed zien. Door overlappende vloeren is er voor het kind van alles te ontdekken. De allerjongsten bevinden zich op de begane grond, aan de buitenruimte. Zo’n kindje heeft behoefte zich terug te trekken en vindt een beschermende ruimte behaaglijk. Maar uit de eigen ruimte is er zicht op grotere plekken binnenin het gebouw, zodat het kind wordt uitgedaagd om op onderzoek te gaan. Hoger in het gebouw zijn vides die de leerpleinen met elkaar verbinden. Halverwege deze verbinding zijn zitjes van waar je de oudste scholieren ziet zodat je ook daar tot leren wordt verleid. Hoe groter je wordt, hoe ruimer je behoefte. Van beschermend tot uitzichttoren, zo zorgt een schoolgebouw als ISU dat een kind kan groeien.
De toekomst van het leergebouw? Lockdowns laten zien dat docenten voor instructie niet nodig zijn, want op YouTube legt iemand de leerstof altijd beter uit. Leraren zijn wel essentieel om te leren samenwerken, om te stimuleren, te coachen. Andere leerlingen zijn nodig om te ontmoeten en sociale vaardigheden op te doen. Aspecten van leren waarvoor je wel een gebouw nodig hebt, maar geen school.
Een school hoeft niet langer één groot gebouw te zijn, maar kan zich verspreiden over een stad. Zoals in Heerde waar SVP een plan maakte om de binnenstad te verlevendigen met educatief programma. Niet alleen lege winkelpanden bieden ruimte voor school, ook theaters en bioscopen lenen zich overdag goed voor presentaties. Het museum ligt om de hoek. De Coffee Company is al de werkplek. Er is in de stad op gebied van onderwijs al veel meer interactie gaande dan wij weet van hebben. Een beeld waarvan we het onderwijsveld graag de voordelen laten zien.
Met dubbelgebruik van openbare gebouwen hoeft een schooldirectie geen vastgoedbeheerder meer te zijn. Onderhoudsplannen zijn dan een zorg voor de gemeente. De architect brengt partijen bijeen, zoekt en beoordeelt de gebouwen. Zodat de directie focust op waar ze goed in is: het leveren van onderwijs.
Op eigen initiatief ontwikkelde SVP een effectieve methode om een school in hout te ontwerpen, te engineeren en te bouwen. Door vanaf de eerste dag de school in hout te ontwerpen maken we een efficiënt en betaalbaar gebouw. Concurrerend in prijs, maar duurzamer, gezonder en aantrekkelijker. En er zijn meer voordelen, blijkt. Onze school van hout is vanwege de efficiëntie realiseerbaar binnen de budgetten die voor scholen zijn vastgelegd. De houten school is zelfs na 20 jaar nog te verplaatsen, wat een hoge restwaarde betekent en voor tijdelijke capaciteitsproblemen interessant is. Bovendien verplaatst dit ‘systematisch modulair bouwen’ de bouwplaats naar de fabriek. Dat heeft weer hoge bouwsnelheid, korte overlast en het voorkomen van zwaar materieel tot gevolg. Dat is op binnenstedelijke locaties of in trillingsgevoelig gebied zoals Noordelijk Nederland een groot voordeel. Je ziet het, wij maken scholen steeds een beetje beter.
Onze eigen visie op schoolgebouwen? Als je het SVP vraagt, zoeken wij het in maatschappelijk vernieuwende schoolconcepten. Complexe opgaves waarin we samenwerken met uiteenlopende partijen en hun verschillende belangen bijeen brengen tot een plan waar iedereen achter staat. Wij luisteren, onderzoeken, ontwerpen wat werkbaar en optimaal is voor de gebruikers. Ruimte delen voorkomt onnodige kosten en leegstand is zonde. In combinatiegebouwen waarin de school de verbindende factor is, kunnen mensen van allerlei pluimage elkaar ontmoeten. Zo’n maatschappelijk educatief gebouw kan het cement zijn dat een buurt bindt. Zo’n schoolgebouw zou je het hedendaags equivalent van een kerk kunnen noemen.
Woningen boven op scholen is een actueel thema. Want ook zo kan worden bijgedragen aan het oplossen van het woningtekort. Scholen staan vaak op binnenstedelijke locaties, met alle wenselijke inf rastructuur voor wonen in de buurt, sluit naadloos aan bij de verdichtingsopgave. Particuliere huisvesting op leergebouwen is voor de school financieel interessant en efficiënt vanwege gedeelde verkeersruimte. Schoolpleinen kunnen ook ’s avonds worden voor gebruik worden ingezet, de buitenruimte is 24/7 beheerd door bewoners die een oogje in het zeil houden en er is sociale interactie. Wij zien een win-win.
Jop is onze onderwijsexpert. Voor hem is het belangrijk de droom van de opdrachtgever én gebruiker vorm te geven, die aan te vullen, maar ook ruimte te laten voor toekomstige dromen.
Vragen? Of juist ideeën waarover je met ons wilt sparren? Neem contact op met Jop.
